CÁC PHƯƠNG PHÁP GÂY CHUYỂN DẠ

 BS. Nguyễn Thị Lê

Gây chuyển dạ hoặc khởi phát chuyển dạ là sự tác động của thầy thuốc làm cho cuộc chuyển dạ bắt đầu không phải cuộc chuyển dạ tự nhiên để chấm dứt thai kỳ.

1.  Chỉ định

• Ối vỡ non
• Ối vỡ nhưng cơn co yếu
• Thai quá ngày
• Bệnh lý của mẹ như: tăng huyết áp, tiền sản giật, ung thư cần đình chỉ thai nghén
• Nhiễm trùng ối
• Thai dị tật có chỉ định bỏ thai
• Thai chết lưu
• Thai chậm tăng trưởng trong tử cung

2.  Chống chỉ định

• Non Stresstest và Stresstest có biểu hiện bệnh lý
• Bất tương xứng thai – khung chậu
• Ngôi bất thường không có chỉ định đẻ đường dưới
• Nhau tiền đạo
• Sẹo mổ cũ ở tử cung
• Sa dây rốn (thai sống)
• Herpes sinh dục
• Các bệnh lý của mẹ nghiêm trọng như suy tim, tiền sản giật nặng hoặc sản giật mà có chỉ định mổ lấy thai

3.  Đánh giá trước khi gây chuyển dạ

• Về phía mẹ

• Đánh giá lại khung chậu
• Đánh giá cổ tử cung( qua chỉ số Bishop)
• Xem lại nguy cơ cũng như lợi ích của gây chuyển dạ
  • Về phía thai
• Xác định tuổi thai
• Ước lượng cân nặng thai
• Xác định ngôi thai
• Nếu Bishop < 5 thì làm chin muồi cổ tử cung bằng Prostaglandin trước khi gây chuyển dạ
• Nếu Bishop ≤ 5thì gây chuyển dạ bằng một trong các cách dưới đây.

4.  Các phương pháp gây chuyển dạ

• Bóc tách màng ối

Khám âm đạo, đưa ngón tay vào giữa màng ối và cổ tử cung, đầu ngón tay phải áp sát cổ tử cung để tách màng ối ra khỏi thành cổ tử cung

• Bấm ối

• Chỉ thực hiện được khi cổ tử cung đã mở, dung kim dài hoặc cành Kocher gây thủng màng ối, sau đó dung ngón tay xé rộng màng ối
• Có thể bấm ối đơn thuần hoặc kết hợp truyền oxytocin
• Đánh giá số lượng và màu sắc dịch ối
• Theo dõi tim thai trước và sau khi bấm ối
  • Bóng foley

Đưa sond foley qua lỗ trong cổ tử cung, bơm 10ml huyết thanh mặn 0,9% làm phồng bong cao su tạo áp lực giúp cho cổ tử cung xóa mở. Khi cổ tử cung mở được ≥ 3cm sond sẽ tự tuột ra ngoài và cuộc chuyển dạ được khởi phát. Có thể kết hợp truyền oxytocin nếu cần

• Prostaglandin (chỉ được tiến hành tại cơ sở có phẫu thuật)

Đặt vào túi cùng sau âm đạo Misoprostol 25mcg, cứ 3 giờ/lần, tối đa không quá 6 liều

• Bấm ối kết hợp truyền oxytocin (chỉ được tiến hành tại cơ sở có phẫu thuật)

• Cho 5UI oxytocin vào 500ml Glucose 5% truyền tĩnh mạch chậm, khởi đầu 5 – 8 giọt/phút cho đến khi xuất hiện cơn co tử cung
• Bấm ối, xé rộng màng ối
• Theo dõi và điều chỉnh số giọt để đạt được số cơn co phù hợp với sự tiến triển của chuyển dạ
• Ngoài ra tùy tình hình của cuộc đẻ chỉ huy, nếu cơn co mau thì cho oxytocin chảy chậm lại hoặc phối hợp thuốc giảm co có tác dụng làm mềm cổ tử

5.  Theo dõi và xử trí tai biến

• Theo dõi: tim thai, cơn co, độ mở cổ tử cung, độ lọt của ngôi để có thái độ xử trí kịp thời
• Nếu thai suy phải ngừng truyền, phẫu thuật lấy thai ngay
• Nếu cơn co thưa, nhẹ, có thể tăng giọt
• Nếu cơn co mạnh, mau, phải giảm số giọt và có thể sử dụng thuốc giảm co
• Nếu cuộc đẻ chỉ huy kéo dài quá 6 giờ mà không tiến triển tốt thì nên mổ lấy thai
• Tai biến có thể gặp: thai suy hoặc tử vong do can thiệp muộn, vỡ tử

Tài liệu tham khảo

Bộ y tế – Hướng dẫn Quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản năm 2009, trang 151