Ngày nay, tăng huyết áp không còn là khái niệm quá xa lạ, do tỉ lệ tăng cao ngưỡng báo động. Theo thống kê hội tim mạch Việt Nam, năm 2016, tỉ lệ người cao huyết áp trên 25 tuổi chiếm 46.7%, không có sự khác biệt có ý nghĩa giữa nam và nữ giới. Được ví như “kẻ giết người thầm lặng”, tăng huyết áp không chỉ là nguyên nhân gây tình trạng tử vong và bệnh lý nặng mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống.
Yếu tố thúc đẩy các biến cố do huyết áp gây nên chính là việc chưa tối ưu hóa trong kiểm soát huyết áp. Tuy vậy, ở Việt nam, việc dùng thuốc hạ huyết áp chủ yếu dựa vào giá trị huyết áp buổi sáng mà không căn cứ vào giá trị huyết áp theo dõi trong 24 giờ, điều này sẽ khiến việc kiểm soát huyết áp không được đầy đủ.
Do đó, việc theo dõi huyết áp là 1 trong những bước có vai trò quan trọng quyết định hiệu quả điều trị, đặc biệt trên các bệnh nhân khoảng thay đổi huyết áp trong ngày lớn và khó kiểm soát.
Một số đặc điểm của sự biến thiên huyết áp trong ngày:
Đỉnh cao huyết áp thường xuất hiện vào lúc 8 và 11 giờ sáng.
Huyết áp thấp về ban đêm: Thường giá trị huyết áp về ban đêm giảm hơn so với ban ngày. Khi HATB về đêm giảm > 10-20% HATB ban ngày thì được gọi là có giảm huyết áp về đêm (dipper). Ngược lại, khi HATB đêm chỉ giảm < 10% so với HATB ngày thì gọi là không hạ huyết áp về đêm (non-dipper). Trong một số bệnh lí thì tỉ lệ nhóm không hạ huyết áp về đêm tăng lên rõ rệt.
Vào thời điểm thức dậy, tỷ lệ cao nhồi máu cơ tim, đột quỵ ở các bệnh nhân kiểm soát huyết áp chưa thực sự tốt.
Huyết áp có sự thay đổi trong suốt 24 giờ, phụ thuộc bởi nhiều yếu tố ngoại cảnh và tác động nội sinh. Do đó giá trị huyết áp buổi sáng không đại diện cho huyết áp trong suốt 24 giờ. Nhất là những bệnh nhân có tăng về đêm, tăng huyết áp vào sáng sớm vàcó đỉnh cao huyết áp trong ngày. Việc theo dõi huyết áp liên tục 24h sẽ cung cấp thông tin khách quan nhất về trị số huyết áp và sự thay đổi huyết áp trong ngày, cũng như tiên lượng tổn thương tạng đích.
Vai trò điều dưỡng viên trong quản lý tăng huyết áp
Nhận biết rõ tầm quan trọng quản lý huyết áp tối ưu, và căn cứ vào giá trị huyết áp 24h, điều dưỡng viên là cầu nối quan trọng trong quá trình đạt hiệu quả điều trị. Là những người trực tiếp đánh giá ban đầu, ghi nhận những triệu chứng và phản ánh của bệnh nhân, từ đó đưa ra những hướng dẫn tư vấn chăm sóc phù hợp.
Áp dụng quy trình chăm sóc điều dưỡng 5 bước:
Bước 1: Nhận định tình trạng bệnh nhân
Tuổi, giới Đo huyết áp động mạch cánh tay, thời gian THA
Bước 2: Chẩn đoán THA, lựa chọn bệnh nhân
THA đang được điều trị bằng bao nhiêu nhóm thuốc hạ áp và thời gian dùng thuốc
Bước 3: Lập kế hoạch theo dõi, tiến hành đo huyết áp 24 giờ
Phân tích các giá trị huyết áp thu được.
Bước 4: Thực hiện kế hoạch, thay đổi thời điểm dùng thuốc
Dựa vào giá trị huyết áp 24 giờ, điều chỉnh thời điểm uống thuốc, lựa chọn thời điểm uống thuốc để thuốc đạt tác dụng cao nhất vào thời điểm bệnh nhân có huyết áp cao nhất
Bước 5: Lượng giá kết quả
Tất cả BN được đo lại huyết áp 24 giờ. So sánh kết quả đo huyết áp trong 24 giờ trước và sau khi điều chỉnh thời điểm uống thuốc
