Chiều ngày 11/8/2022, khoa Cấp cứu – Bệnh viện Đại học Y khoa Vinh đã tiếp nhận bệnh nhân Hồ Viết C. (37 tuổi, trú tại Nam Đàn, Nghệ An) đến nhập viện trong tình trạng đau bụng dữ dội và khó thở. Theo người nhà thuật lại, bệnh nhân có uống rượu nhưng mỗi ngày chỉ uống một ít, tuy nhiên cứ mỗi lần cảm cúm thì lại ra tiệm thuốc tây mua uống, đợt này cách 3 ngày trước bệnh nhân cũng bị cảm cúm và mua thuốc về uống, uống đến ngày thứ 3 thì xuất hiện đau bụng âm ỉ liên tục, sau khi ăn no, thường xuất hiện thêm các cơn đau nhói vùng thượng vị. Do tâm lý chủ quan nên bệnh nhân cũng không chú ý lắm đến tình trạng sức khỏe của mình. Cho đến chiều ngày 11/8, bệnh nhân đột ngột thấy đau bụng dữ dội, gia đình mới đưa đến Bệnh viện Đại học Y khoa Vinh để cấp cứu.

Ngay sau khi tiếp nhận bệnh nhân, bằng các nghiệp vụ thăm khám chuyên môn, các bác sỹ đã nhanh chóng chẩn đoán bệnh nhân bị thủng tạng rỗng – một bệnh lý cấp cứu ngoại khoa nguy hiểm, cần được phẫu thuật cấp cứu sớm. Cũng qua thăm khám, các bác sĩ đã khai thác được rằng trong gói thuốc cảm bệnh nhân uống có thuốc Corticoid liều cao. Nhận định đây là một trường hợp biến chứng do lạm dụng thuốc Corticoid. Sau khi đã hội chẩn với các bác sĩ Ngoại khoa và Gây mê của Bệnh viện, bệnh nhân đã được chỉ định mổ nội soi để điều trị. Việc phẫu thuật nội soi được tiến hành ngay sau đó và ca mổ rất thành công. Sau mổ, bệnh nhân đã hồi phục và dần ổn định, dự kiến bệnh nhân sẽ được xuất viện trong vài ngày tới.

Qua case lâm sàng trên, chúng tôi xin được nêu lại một số tác hại khi lạm dụng corticoid: Sử dụng Corticoid với liều lượng vừa phải trong một thời gian nhất định sẽ không gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới cơ thể. Tuy nhiên, việc lạm dụng Corticoid sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ khác nhau như làm loãng xương, tăng huyết áp, gây huyết khối làm nghẽn mạch, gây loét dạ dày, làm giảm sự đề kháng của cơ thể dễ dẫn đến nhiễm trùng. Đặc biệt, nếu dùng Corticoid trong thời gian dài sẽ có nguy cơ teo tuyến thượng thận do tuyến này quen với tình trạng có thuốc trong cơ thể sẽ ngưng hoạt động, không còn duy trì chức năng nội tiết.
Ngoài ra, Corticoid giữ nước và natri trong cơ thể gây phù nề, gây rối loạn chuyển hóa lipid và làm đọng mỡ lại ở trên mặt, cổ và lưng, nên người dùng thuốc lâu ngày sẽ béo phì nhưng thật ra cơ thể lại bị teo cơ (đây là các biểu hiện trong hội chứng có tên là Cushing).

Tình trạng lạm dụng Corticoid
Mặc dù Corticoid có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm, nhưng do sự thiếu hiểu biết về loại hoạt chất này, chỉ biết rằng nó có tác dụng tốt, nên nhiều người dễ dàng tìm mua các loại dược phẩm có chứa Corticoid ngoài các hiệu thuốc mà không có sự chỉ định của bác sĩ, dẫn đến hiện tượng sử dụng quá liều, sử dụng trong một thời gian quá dài. Ngoài ra, nhiều sản phẩm mỹ phẩm rẻ tiền thường có lẫn thành phần corticoid. Nhiều người ham rẻ mà lựa chọn các sản phẩm kém chất lượng này, khiến cho sức khỏe bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Thêm vào đó, không ít thuốc Đông Y giả mạo được quảng cáo chủ yếu: “Mát huyết, trị bệnh gan gây ngứa, trị gầy yếu, thiếu máu, biếng ăn, mất ngủ…”. Trên thực tế, các thuốc Đông Y này đều có chứa corticoid, để tạo những tác dụng trước mắt: ăn được, ngủ được, mập ra, nếu có đau nhức xương khớp sẽ giảm ngay, hoặc nổi mề đay mẩn ngứa cũng sẽ hết (do tác dụng giảm đau chống viêm, chống dị ứng của corticoid) khiến nhiều người cho là “thần dược”, nhưng tác hại do việc dùng lâu ngày các loại Đông dược “giả mạo” này không sao lường được.

Loét dạ dày – tá tràng là một bệnh lý phổ biến và có thể bắt gặp ở mọi lứa tuổi, và nhiều yếu tố nguy cơ có thể gây ra loét dạ dày – tá tràng trong đó có yếu tố lạm dụng thuốc corticoid và sử dụng rượu bia. Khi bị loét dạ dày – tá tràng bệnh nhân không chỉ gây khó chịu cho bệnh nhân (do các triệu chứng đau bụng, ợ hơi, ợ chua…), làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể có những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng nếu không được chữa trị kịp thời.

Thủng ổ loét dạ dày – tá tràng là một trong các biến chứng cấp tính nguy hiểm thường gặp nhất của bệnh này. Khi gặp biến chứng này, bệnh nhân cần được phát hiện sớm và xử trí kịp thời bằng can thiệp phẫu thuật khâu lại lỗ thủng ổ loét. Nếu không được điều trị đúng cách kịp thời, bệnh sẽ tiếp tục diễn biến nặng thêm và bệnh nhân sẽ tử vong do sốc nhiễm trùng, nhiễm độc nặng.

Trước đây, để điều trị bệnh, người ta chỉ có một cách duy nhất là phẫu thuật mở ổ bụng để tìm và khâu lỗ thủng. Đây là một cuộc phẫu thuật lớn, nên sau phẫu thuật, bệnh nhân phải mất rất nhiều thời gian mới có thể phục hồi như bình thường. Tuy nhiên, nhờ các tiến bộ kỹ thuật, nhất là từ khi có kỹ thuật mổ nội soi, việc điều trị thủng ổ loét dạ dày – tá tràng đã trở nên dễ dàng hơn. Phẫu thuật nội soi có nhiều ưu điểm hơn so với phẫu thuật theo phương pháp truyền thống: vết mổ nhỏ, ít xấm lấn, ít tác động đến các tạng khác trong ổ bụng, nên sẽ giúp quá trình phục hồi sau phẫu thuật của bệnh nhân diễn ra nhanh hơn, ít nhiễm trùng hơn và bệnh nhân sớm được ra viện hơn.

Theo đó, BS cũng khuyến cáo bệnh nhân không nên chủ quan với sức khỏe của bản thân, nên đi khám bệnh sớm nếu thấy có các biểu hiện của viêm loét dạ dày tá tràng (như nóng rát vùng thượng vị, ợ hơi, ợ chua …) để nhận được những tư vấn điều trị thích hợp, kịp thời, tránh để xảy ra các biến chứng nguy hiểm như thủng ổ loét, chảy máu dạ dày, ung thư.

Người bệnh khi đến khám tại Bệnh viện Đại học Y khoa Vinh sẽ được thăm khám trực tiếp bởi BSCK1. Nguyễn Viết Tuấn (chuyên khoa Ngoại). Với nhiều năm kinh nghiệm trong việc nghiên cứu và điều trị các bệnh lý Ngoại, BS. Tuấn sẽ giúp cho người bệnh biết được chính xác kết quả đồng thời đưa ra phác đồ điều trị phù hợp tùy vào tình trạng và triệu chứng của bạn, giúp bạn có một cuộc sống tốt đẹp hơn.